لە ژێر رۆشنایی ڕاگەیاندنی کۆبوونەوەی پلێنۆمی چوارەمی لیژنەی ناوەندی بیستەمی حزبی شیوعی چین
پەیوەندی نێوان دەستپێشخەری شارستانیەتی جیهان و "هەستانەوەی نەتەوە بە شێوازی نوێگەریی چینی"
ئامادەکردن: نەبەز مستەفا
ڕاگەیاندنی کۆبوونەوەی پلێنۆمی چوارەمی حزبی شیوعی چین نەخشەڕێگایەک بۆ "هەستانەوەی نەتەوە بە شێوازی نوێگەریی چینی" دادەنێت، کە تەنها سنووردار نییە بە سنوورەکانی چینەوە. بە ووردی ئامانجە ناوخۆییەکانی گەشەپێدان و پێشکەوتن لەگەڵ ستراتیژێکی دەرەکی تێکەڵ دەکات کە ئامانجی داڕشتنی سیستەمێکی جیهانییە کە لەسەر حوکمڕانیی جیهانی دامەزراوە. دەستپێشخەری شارستانیەتی جیهانی (GCI) ئامرازی دیپلۆماسی و کلتووری سەرەکییە کە چین بەکاری دێنێت بۆ پێشکەشکردنی "نوێگەریی چینی" بە جیهان، نەک وەک مۆدێلێک کە دەسەپێنرێت، بەڵکو وەک بژاردەیەکی جێگرەوە کە دەوڵەمەندیی شارستانیەت فراوان دەکات و بەشدارە لە بنیاتنانی داهاتوویەکی هاوبەش بۆ مرۆڤایەتی.
پەیوەندییەکە پەیوەندیی بەهێزکردنی دوولایەنەیە؛ نوێگەریی چینی ناوەڕۆک و بڕواپێکراوییەکی کردەیی دەبەخشێت بە دەستپێشخەری شارستانیەتی جیهانی وەک مۆدێلێکی سەرکەوتوو، لە کاتێکدا دەستپێشخەری شارستانیەتی جیهانی چوارچێوە دیپلۆماسی و کلتوورییەکە دابین دەکات کە ڕێگە بە "هەستانەوەی نەتەوە" دەدات بە شێوازێکی ئاشتییانە و کاریگەرانە لە سیستەمی جیهانی فراوانتردا لێی تێبگەن و قبووڵی بکەن و بەشداری تێدا بکات. لە لایەکی ترەوە، پەیوەندییەکی تەواوکەرە، کە هەریەکەیان پشتیوانی ئەوی تر دەکات بۆ بەدیهێنانی ئامانجە گەورەکانی چین.
یەکەم: نوێگەریی چینی وەک کۆڵەکەی دەستپێشخەری شارستانیەتی جیهانی
"نوێگەریی چینی" هەستانەوەی گەورەی نەتەوەی چین"ە . ڕاگەیاندنەکە ئەم نوێگەرییە وەسف دەکات وەک "ڕێڕەوێکی نوێ بۆ رێرەوی بەرەو بەدیهێنانی ئامانجەکانی خەبات لە سەدەمین ساڵیادی دامەزراندنی کۆماری گەلی چیندا". ئەو بنەمایانەی کە نوێگەریی چینی دیاری دەکەن، وەک لە ئامانجەکانی "پلانی پێنج ساڵەی پازدەهەم" (2026-2030) ڕەنگیان داوەتەوە، خۆیان لە بنەڕەتدا توخمگەلێکی سەرەکیین کە بەشداری دەکەن لە داڕشتنی چەمکی دەستپێشخەری شارستانیەتی جیهانی و جەخت لەسەر ئەم خاڵانە دەکەنەوە:
- نوێگەریی مرۆڤی گشتگیر (مرۆڤ وەک چەق) : ڕاگەیاندنەکە جەخت لەسەر "برەودان بە گەشەپێدانی گشتگیرانەی مرۆڤ و پێشکەوتنی هەموو خەڵک بە هەنگاوی پتەو بەرەو خۆشگوزەرانیی هاوبەش" و "پاڵنانی سووڕی بەدیهێنانی خۆشگوزەرانیی هاوبەش بۆ هەموو گەل بە هەنگاوی پتەو" دەکاتەوە. نوێگەریی چینی، بە چڕکردنەوەی لەسەر خۆشگوزەرانیی هاوبەش و باشترکردنی ژیانی گەل، مۆدێلێکی گەشەپێدان پێشکەش دەکات کە ڕووی لە مرۆڤە. تەنها گەشەی ئابووری نییە، بەڵکو باشترکردنی گشتگیری کوالیتی ژیانی خەڵکە بۆ پێشکەشکردنی وەک ئامانجێکی جیهانی. ڕوونیش دەکاتەوە کە هەستانەوە تەنها هێزی ماددی نییە، بەڵکو باشترکردنی ژیانی تاکەکانە، ئەمەش شەرعیەت و پەسەندبوونی مۆدێلی چینی لە ئاستی جیهاندا بەهێز دەکات.
- نوێگەریی ماددی و ڕۆحی (ماددی و ڕۆحی) : ڕاگەیاندنەکە بانگەواز بۆ "بووژاندنەوە و پەرەپێدانی کلتووری سۆسیالیستی" و "وروژاندنی زیندوویی داهێنان و نوێگەریی کلتووری بۆ هەموو نەتەوەکە" دەکات، لەگەڵ "بازدان لە هێزی ئابووری و زانستی و تەکنەلۆجیدا "ئەمەش هاوکاتە لەگەڵ دەستپێشخەری شارستانیەتی جیهانی (GCI) کە ئامانجی برەودانە بە گفتوگۆ و ئاڵوگۆڕی کلتووری. نوێگەریی چینی تەنها سەرنجی لەسەر پێشکەوتنی ماددی نییە (ئابووری و تەکنەلۆجیا)، بەڵکو لەسەر بەرزکردنەوەی شارستانی و ڕۆحی کۆمەڵگاشە. ئەم لایەنە بیری GCI بەهێز دەکات کە شارستانیەت تەنها پێشکەوتنی ماددی نییە، بەڵکو دەوڵەمەندیی ڕۆحی و کلتووریشە. چین وەک مۆدێلێک پێشکەش دەکات کە هاوسەنگی لە نێوان پێشکەوتنی ماددی و ڕۆحیدا دەکات، وەک تەحەدایەک بۆ تێڕوانینی ڕۆژئاوایی بۆ نوێگەریی کە زۆرجار ئەم دوو لایەنە لێک جیا دەکاتەوە.
- نوێگەریی هاوڕێک لەگەڵ سروشت (گەشەپێدانی سەوز) : ڕاگەیاندنەکە بانگەواز بۆ "خێراکردنی گۆڕانکارییەکی سەوزی گشتگیر بۆ گەشەپێدانی ئابووری و کۆمەڵایەتی، و بنیاتنانی چینی جوان" و "چەسپاندن و جێبەجێکردنی ئەو بیرۆکەیەی کە ژینگەیەکی سروشتی باش سامانێکی ڕاستەقینەیە" دەکات وەک دەستپێشخەری شارستانیەتی جیهانی (GCI) پەرە بە داهاتوویەکی بەردەوام دەدات. نوێگەریی چینی، بە چڕکردنەوەی لەسەر گەشەپێدانی سەوز و بێلایەنی کاربۆنی، چارەسەرێکی کردەیی بۆ تەحەددیاتی ژینگەیی جیهانی پێشکەش دەکات. ئەم لایەنەی نوێگەریی چینی بە تەواوی لەگەڵ پێویستیی جیهانی بەپەلە بۆ گەشەپێدانی بەردەوامدا دەگونجێت، ئەمەش وای لێدەکات چین ببێتە هاوبەشێکی سەرەکی لە چارەسەرکردنی کێشە ژینگەییەکان و پێگەی چین وەک پێشەنگێک لە حوکمڕانیی ژینگەیی جیهانیدا بەهێز دەکات، و نیشانی دەدات کە هەستانەوەکەی لەسەر حیسابی ژینگە نییە، بەڵکو بەشێکە لە چارەسەرەکانی.
- نوێگەریی ئاشتییانە (ئاشتی و هاوکاری) : ڕاگەیاندنەکە ئاماژە بە "برەودان بە قووڵایی دیپلۆماسیی دەوڵەتی گەورە بە تایبەتمەندییە چینییەکان" و "پاڵنانی بنیاتنانی کۆمەڵگەیەکی چارەنووسی هاوبەش بۆ مرۆڤایەتی" دەکات بە هەمان ئامانجی دەستپێشخەری شارستانیەتی جیهانی جەخت لەسەر ئاشتی، هاوکاری و تێگەیشتنی دوولایەنە لە نێوان شارستانیەتەکان دەکاتەوە. نوێگەریی چینی، ڕێڕەوێکی ئاشتییانەی هەستانەوەیە کە بەدوای باڵادەستیدا ناگەڕێت، بەڵکو بەدوای هاوکاریدا دەگەڕێت و بانگەشەکان ڕەت دەکاتەوە کە بەرزبوونەوەی چین هەڕەشەیە، و وەک دەرفەتێک بۆ هاوکاریی جیهانی پێشکەشی دەکات، کە ئەمەش بۆ پەسەندکردنی هەستانەوەی چینی لە جیهاندا گرنگە.
دووەم: چۆن دەستپێشخەری شارستانیەتی جیهانی هەستانەوەی نەتەوە بە شێوازی نوێگەریی چینی بەهێز دەکات؟
پەیوەندییەکە لە یەک لایەنەوە نییە. لە کاتێکدا نوێگەریی چینی دەستپێشخەری شارستانیەتی جیهانی بە ناوەڕۆک و بەهاکانی دەوڵەمەند دەکات، دەستپێشخەری شارستانیەتی جیهانیش لە بەرامبەردا چوارچێوە و پلاتفۆرمی پێویست بۆ سەرکەوتنی "هەستانەوەی نەتەوە" لە گۆڕەپانی نێودەوڵەتیدا دابین دەکات، لەوانە:
- بنیاتنانی ژینگەیەکی نێودەوڵەتی لەبار بۆ هەستانەوە: ڕاگەیاندنەکە بانگەواز بۆ "فراوانکردنی ئاستی کرانەوەی بەرز بۆ دەرەوە، و دروستکردنی دۆخێکی نوێی هاوکاری و بردنەوەی هاوبەش" دەکات. دەستپێشخەری شارستانیەتی جیهانی، شانبەشانی GDI و GSI، ئامانجی داڕشتنی سیستەمێکی جیهانییە کە فرەلایەنتر، گشتگیرتر و جێگیرتر بێت. ئەم ژینگە نێودەوڵەتییە ئارام و هاوکارییە پێویستە بۆ ئەوەی چین بەردەوام بێت لەسەر ڕێڕەوی نوێگەریی بەبێ لەمپەری گەورە، و بۆ دڵنیابوون لە پەسەندکردنی هەستانەوەکەی. نوێگەری ناتوانێت لە جیهانێکی پشێو یان دوژمنکاردا گەشە بکات. بەم شێوەیە GCI بۆشاییەکی دیپلۆماسی و کلتووری دروست دەکات بۆ پێشکەشکردنی هەستانەوەی چینی بە شێوەیەکی ئەرێنی، کە بەرگری کەم دەکاتەوە و دەرگا بۆ هاوکاریی ئابووری و کلتووری پێویست بۆ بەردەوامبوونی نوێگەریی دەکاتەوە.
- بەهێزکردنی "هێزی گوتار"ی چینی: ڕاگەیاندنەکە جەخت لەسەر "بەهێزکردنی توانای بڵاوکردنەوەی شارستانیەتی چینی و فراوانکردنی کاریگەریی" و "لێهاتوویی لە کارەکانی پەیوەست بە ڕاگەیاندن و ئایدیۆلۆجیا و کلتوور" دەکاتەوە. هەروەها دەستپێشخەری شارستانیەتی جیهانی ئامرازێکی سەرەکییە بۆ بەهێزکردنی "هێزی گوتار"ی چین لە کاروباری جیهانیدا. لە ڕێگەی ئەم دەستپێشخەرییەوە، چین تەنها هەستانەوەکەی وەک مۆدێلێک پێشکەش ناکات، بەڵکو هەوڵیش دەدات گوتاری جیهانی لە دەوری چەمکەکانی وەک نوێگەری، گەشەپێدان، ئاسایش و حوکمڕانی دابڕێژێت. ئەمەش ڕێگەی پێدەدات کە تەحەدای گوتارە باڵادەستەکانی ڕۆژئاوا بکات و دیدگای تایبەتی خۆی پێشکەش بکات. GCI چین توانادار دەکات بۆ ڕوونکردنەوە و پاساوهێنانەوە بۆ "نوێگەریی چینی" بۆ جیهان بە زمانی تێگەیشتن و هاوکاریی شارستانی، کە وای لێدەکات زیاتر قبووڵ بکرێت.
- ڕاکێشانی هاوبەش و هاوپەیمانی: ڕاگەیاندنەکە ئاماژە بە "بەشداریکردن لە بنیاتنانی 'پشتێن و ڕێگا' بە کوالیتی بەرز" و "برەودانی قووڵ بە دیپلۆماسیی دەوڵەتی گەورە بە تایبەتمەندییە چینییەکان" دەکات. دەستپێشخەری شارستانیەتی جیهانی چوارچێوەیەکی کلتووری و بەهایی دابین دەکات بۆ ڕاکێشانی ئەو وڵاتانەی تر کە هەست دەکەن لە سیستەمی ڕۆژئاواییدا پەراوێز خراون یان بەدوای بژاردەی جێگرەوەدا دەگەڕێن. لە ڕێگەی جەختکردنەوە لەسەر ڕێزگرتن لە فرەچەشنیی شارستانیەتەکان و ڕەتکردنەوەی پێکدادانی شارستانیەتەکان، چین دەتوانێت هاوپەیمانی و پەیوەندی بەهێزتر لەگەڵ ئەو وڵاتانە دروست بکات کە ئەم دیدگایە هاوبەش دەکەن، ئەمەش کاریگەریی زیاد دەکات و بەدیهێنانی ئامانجەکانی هەستانەوەکەی ئاسان دەکات. GCI بنکەیەکی فراوانتری پشتیوانیی نێودەوڵەتی بۆ هەستانەوەی چین دروست دەکات، چونکە ئەم وڵاتانە چین وەک هاوبەشێک دەبینن کە ڕێز لە تایبەتمەندیی کلتوورییان دەگرێت، نەک هێزێک کە هەوڵ بۆ سەپاندنی مۆدێلێکی تاک دەدات.
